01-1

آشنایی با چموش دوزی

یک نوع پاپوش مخصوص برای خطه شمال کشور یعنی گیلکیان است. این پاپوش از چرم و پوست دباغی شده حیواناتی همچون گاومیش و بز تهیه و تولید میشود و بدون پاشنه است. از جمله ویژگی های جالب پاپوش ی به نام چموش می توان به خنک کردن پا در زمان گرما و فصول گرم سال و گرم کردن پا در زمان سرما و فصول سرد سال اشاره کرد.

چموش ها دارای انواع مختلفی هستند که یک نوع آن دارای بند و تسمه بوده به طوری که در هنگام استفاده بند آن به دور ساق پا پیچیده می شود. نوع دیگر چموش ها به مانند نوع بند دار بوده اما بدون ساق است و نوک آن به صورت عقابی و به صورت برگشته است. در چندین سال گذشته که کفشهای امروزی هنوز به وجود نیامده بود و یا استفاده از آنها کمتر بود از این نوع پاپوش ها استفاده می شد که متناسب برای تمامی فصول سال بود. البته هنوز هم این نوع کفش ها تولید می شود اما بیشتر یا جنبه تزئیناتی دارند و یا در زمان ها و یا جشن های خاص از آنها استفاده می شود.
هنر دستی زیبا، اصیل و سنتی ایرانی چموش دارای مهر اصالت از سازمان یونسکو است و در فهرست میراث فرهنگی ملی نیز به ثبت رسیده است. این پاپوش یکی از جمله هنرها و صنایع دستی شهر گیالن بوده که عمر آن به چند صد سال پیش می رسد و در ساخت آن عموما از چرم حیوانی استفاده می شود.

تاریخچه چموش دوزی در ایران

چموش دوزی در ایران بیش از 300 سال سابق ه داشته و از جمله پاپوش های سنتی و بسیار قدیمی مردم خطه ماسوله است. این نوع کفش که در انواع و اقسام مختلف چرم ساده تهیه و تولید میشود، بدون رنگ بوده و بدون پاشنه تولید می شود. همانطور که گفته شد این پاپوش ها به صورت بدون رنگ است، به همین دلیل برای رنگ آمیزی آن از رنگ گیاهان طبیعی همچون رنگی که از پوست انار حاصل می شود استفاده می کنند.
چموش های اصلی را از چرم های دباغی شده که از چرم گاومیش و یا بز حاصل می شود تهیه می کنند که شکل ظاهری هر دو نوع کفش به یک صورت است اما از چرم گاومیش به جهت تهیه چموش مردانه و از چرم بز جهت تهیه چموش های زنانه استفاده می شود. جنس زیره و روی این چموش ها از چرم بوده که می تواند به میزان بالایی از نفوذ رطوبت به پا جلوگیری کند به همین دلیل در نواحی کوهستانی شمال کشور به ویژه استان گیالن از این نوع پاپوش در زمان گذشته استفاده می شد.
چموش ها در رنگ های مختلفی همچون قرمز عنابی، سفید، قرمز مایل به قهوه ای، استخوانی و سبز تهیه و تولید می شد و بیشتر طرح ها و نقوشی که بر روی آن طراحی می شد عبارت بودند از طرح های: مهتابی، گل بچه، مجمع قراق، گل اباتر و خزیلی و غیره که هر یک دارای جلوه ای زیبا بر روی چموش ها میشود.

معرفی مواد اولیه در چموش دوزی

مواردی که در جهت دوخت چموش ها مورد استفاده قرار می گیرند مرکب از موارد زیر هستند :

  • چرم: در دو نوع چرم گاومیش یا بز به صورت دباغی شده
  • نخ قالی بافی: جهت دوخت لبه های چموش
  • کاموای رنگی: جهت تزئین و زیبایی هر چه بیشتر چموش ها
  • پارچه: قابل استفاده در قسمتهای مختلف پاپوش
  • چسب: جهت چسباندن قطعات مختلف
  • موم: ماده ای دیگر که به دلیل قابلیت جذب بالا در تهیه این نوع پاپوش از آن استفاده می شود.

همانطور که ملاحظه فرمودید در چموش دوزی از ابزار و لوازم ذکر شده استفاده می شود و به دلیل دست دوز بودن این هنر اصیل از مقاومت بالایی برخوردار بوده و در مدت زمان بالابی مورد استفاده قرار می گرفت.
از آنجایی که در حال حاضر کفش های پالستیکی، چرمی و پارچه ای امروزی در انواع مختلف وجود دارد به همین دلیل دیگر رونق این کفش های سنتی به مانند چند صد سال پیش نیست و بیشتر جنبه تزئیناتی دارد.
در واقع این پاپوش ها از زمانی که سنگفرش های خیابانی و آس فالتها به شکل امروزی ایجاد شد از رونق افتاد و کارکرد خود را پس از گذشت مدت زمانی از دست داد.

حتما میدانید در زمان حاضر که قیمت مواد اولیه در ساخت تمامی محصولات به صورت روزانه تغییر می کند به همین دلیل مواد اولیه جهت ساخت این محصول نیز با گذشت زمان دچار تحولات بسیاری شد ه و افزایش
قیمت بسیاری شامل حال این مواد اولیه شد ه است. حال با در نظر گرفتن این مورد و کمبود کارایی استفاده از این نوع پاپوش ها به طبع استفاده از آن نیز به مراتب پایین خواهد آمد به گونه ای که در حال حاضر به جای چموش ها از انواع کفش های دیگر استفاده می کنند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

منو اصلی