01

اهمیت و کاربرد هنر سوزندوزی در مشاغل خانگی

سالیان سال است که هنر دست طرفداران خاص خودش را دارد و اگر این هنر در کشور به خوبی به آن پرداخته شود باز هم طرفداران خودش را خواهد داشت و همچنین میتواند بازار کار خودش را در دنیای مدرن داشته باشد.
هرچند که نباید از دنیای هنر به خصوص صنایع دستی ناامید شد اما متاسفانه این هنر دچار کم لطفی قرار گرفته است و شاید غریب بودن آن با جامعه علت اصلی باشد. یکی از این هنرها سوزن دوزی است که با توجه به گستردگی آن می تواند تحول عظیمی در نقش و طرح پارچه و محصولات آن به وجود آورد.
سوزندوزی را می توان به اقیانوسی زیبا تشبیه کرد که وقتی پا در آن میگذارید، پایانی برای آن نمی توان در نظر گرفت. اگر شهامت پا گذاشتن در این اقیانوس جذاب را دارید با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید تا از این همه جذابیت و زیبایی لذت ببرید. شاید هم شما یکی از کارآفرین برتر در آینده ای نزدیک در این هنر جذاب بشوید.

تعریف کلی سوزن دوزی
سوزندوزی را اگر بخواهیم به آن شاعرانه نگاه کنیم باید بدون هیچگونه شک و تردیدی بنویسم، هنر رقص نخ و سوزن بر روی پارچه است و بس.
سوزندوزی یکی از هنرهای گسترده صنایع دستی ایران است که نخ و سوزن در کنار یکدیگر به آرایش پارچه می پردازند و گاهی اوقات وسایل دیگر، مانند ملیله، سرمه، پولک و … به کمک نخ و سوزن می آیند .
هنر سوزی بالغ بر ۱۲۰ زیرشاخه دارد که به جرات می توان گفت که یکی از گسترده ترین هنرهای سنتی ایران زمین است، که در هر شهر ایران به یکی از زیرشاخه های آن بیشتر پرداخته شده و متاسفانه در دنیای مدرن امروز بسیار غریب مانده است. قیطان دوزی، سکه و سکمه دوزی، شبکه دوزی، ابریشم دوزی، گالبتون، نقده دوزی، گالب دوزی، نقش دوزی، پتهدوزی، رودوزی، بلوچ دوزی، ده یک دوز ی، سرمه و ملیله دوز ی، خامه دوزی و … تنها تعداد محدودی از مدل های دوخت هنر سوزن دوزی است.


هنر سوزن دوزی چقدر قدمت دارد؟
خب، در مورد هنر سوزن دوزی شاید بتوان به جرات گفت، از آن زمان که چوپان ها توانستند با پشم گوسفند و بز پارچه تولید کنند، این هنر هم قدمت دارد. البته شاید این سوال پیش بیایید که پس سوزن چی؟
جالب است بدانید که در اکتشافات صورت گرفته سوزن قدمتی بیش از ۵۰ هزار سال دارد که با استفاده از استخوان پرندگان و ایجاد سوراخی کوچک در انتهای آن این ابزار به عنوان سوزن استفاده می شد، در حالی که هنر سوزندوزی قدمتی نزدیک به هشت هزار سال دارد که با آثار کشف شده از آن دوران، چوپان ها سوزن های شاخکدار درست می کردند و با آن به دوخت و دوز می پرداختند.
بیشتر آثار کشف شده از هنر فاخر سوزن دوزی که پارچه های نیم سوخته با ردی از دوختهای تزئینی است در اطراف شهرهای به شهر، تپه های سیلک و جنوب دریای خزر پیدا شد و براساس آن باستانشناسان قدمت این هنر را نزدیک به یک یا دو قرن تخمین زده اند.

هرچند که بسیاری از مورخان این نظریه را دارند که قدمت هنر سوزن دوزی نزدیک به پنج قرن بوده و علت آن آثار کشف شده از دوران سلطنت سلوکیان و اشکانیان است. دوران صفویه، دوران اوج هنر سوزن دوزی بود تا حدی که بازار را به طور کامل به تصرف خود درآورد و توانست از ورود دست دوزهای خارجی جلوگیری و مشاغل گوناگونی را ایجاد کند.
شهرت و آوازه مشاغل دوختهای متنوع سوزن دوزی تا دوره زندیه و افشاریه ادامه داشت و هر صاحب شغلی توانسته بود در این بازار اسم و رسمی برای خود دست و پا کند. در دوران قاجاریه به دلیل تغییر در پوشش افراد، تحول چشمگیری در این هنر ایجاد شد. در این دوران مردم بیش از گذشته به این هنر جذب شده بودند و در تمامی محصولاتی که استفاده می کردند ردی از هنر سوزن دوزی بود.

اما عصر پهلوی ریشه های هنر سوزن دوزی را سست کرد، ورود محصوالت متنوع خارجی و گرایش شدید مردم آن دوران به فرهنگ غربی باعث شد که این هنر در بین تعداد محدودی از افراد جامعه آن هم با نگاهی به عنوان سرگرمی باقی بماند.
متاسفانه در دوران حاضر هم حتی با ورود ماشینهای خیاطی که تا حدودی مجهز به دوختهای هنر سوزن دوزی هستند اما باز هم مورد توجه و استقبال قرار نگرفته و این نگرانی را بین اهالی این هنر ایجاد کرده که نکند زمان خداحافظی با این هنر با اصالت رسیده است!
تلفیق دوخت های سوزن دوزی با انواع پارچه شاید تا اینجا توانسته باشیم کمی دلواپسی خود را برای هنر فاخر اما غریب سوزن دوزی به شما منتقل و این سوال
را در ذهن تان ایجاد کرده باشیم که گستردگی و موارد استفاده آن چقدر و در چه زمینه هایی است؟
هنر سوزن دوزی که اصل و نصب آن به زنان بلوچ می رسد و شاید بعضی ها آن را با نام “بلوچ دوزی” هم بشناسند همانطور که گفتیم نزدیک به ۱۲۰ نوع دوخت دارد و از آن برای تزئین هر نوع لباس از سر آستین گرفته تا شال و مانتو کاربرد دارد.
این دوخت جذاب و چشم نواز عالوه بر لباس، جانمازی، کوسن، رومیزی، پرده، آباژور، کیف و کفش، جلد کتاب، کاور کلیه وسایل و هر محصولی که با نخ و سوزن بتوان بر روی آن نقش گذاشت، استفاده می شود.
انواع نقش و نگارهای سوزندوزی بر روی پارچه در هنر سوزن دوزی هیچ محدودیتی برای ایجاد نقش روی پارچه نیست و با توجه به نوع دوخت می توان طرح دلخواه را با استفاده از کاغذ کالک و کاربن به پارچه منتقل کرد و با استفاده از نخ و سوزن مخصوص مدل دوخت آن را انجام داد.
اما با توجه به قدمت سوزن دوزی بعضی از نقش ها در این هنر بیشتر استفاد می شوند که علت آن ربط به باور کسی دارد که نقش را می دوزد. به عنوان مثال نقش قوچ که معنای قدرت دارد در لبه شلوار مردها و زن ها دوخته می شود. همچنین نقش چشم نظر که برای دوری از اثرات منفی در زندگی است بر روی رومیزی یا دیوارکوب کاربرد دارد.
بازار کار هنر سوزن دوزی در دنیای امروز حال به خوبی می دانید که وقتی صحبت از سوزن دوزی میشود، صحبت از تنوع بسیار زیاد یک هنر است که اگر
به آن پرداخته شود، می تواند بازار کار گسترده ای حتی در خانه فراهم آورد.
پیشترها هنر سوزن دوزی در هنرستانها تدریس می شد متاسفانه به دلیل فراهم نبودن ادامه تحصیل در دانشگاه این رشته حذف شد، اما در حال حاضر آموزشگاه هایی هستند که به طور کامل آن را تدریس می کنند و هنرآموز با استفاده از پارچه، نخهای ابریشمی رنگین و ابزارهای مخصوص هر دوخت می تواند دنیای جدیدی را خلق کرده که هم درآمدزایی کند و هم این هنر فاخر را زنده سازد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

منو اصلی